چرا سنگ مرمر ریکریستالایز (چینی) Recrystallized Marble میتواند جایگزین مناسبی برای گرانیت در فضاهای باز باشد؟

انواع سنگ های آذرین و رسوبی

سنگ مرمر ریکریستالایز (چینی) Recrystallized Marble:

در یک دسته بندی ساده سنگ ها به دو قسمت تقسیم می‌شوند: سنگ‌های بر پایه آذرین و سنگهای بر پایه رسوبی هستند. سنگ های پایه آذرین به واسطه عملیات ماگمایی و آتشفشانی در مجاورت حرارت بسیار شدید ماگما قرارگرفته و در نهایت تبدیل به سنگ شده. که مشهورترین آنها آندزیت، بازیک، اولترابازیک است. نمونه های ساختمانی موجود در بازار با نام گرانیت شناخته می‌شوند.

سنگ‌های پایه رسوبی سنگ‌هایی که پس از رسوب کردن محلولات سابقا سابیده شده کف دریا و با فشار دریا در اثر گذر زمان تمام مواد رسوب شده تبدیل به سنگ شده‌اند. عناصر و ترکیبات مختلفی کف دریا رسوب کرده و وجود دارد مثل منیزیت، کربنات کلسیم و هر پایه دیگری که می‌تواند باشد.

 چه نوع سنگ‌هایی برای استفاده در پروژه‌های عمرانی مناسب هستند؟

سنگ‌هایی که در پروژه‌های عمرانی برای نما، کف، پله و فضا سازی های بیرونی استفاده می‌شوند. باید یک سری ویژگی داشته باشند که بتوانیم از آن به عنوان سنگ ساختمان استفاده کنیم.

• اولین ویژگی آن این است که بتوانیم به آن برش دهیم و آن را قابل مصرف کنیم.
• دومین ویژگی آن چکش خواری است یعنی بتوانیم به آن شکل دهیم و مثلا اجسام مجسته‌ای بسازیم
• سومین ویژگی صیقل پذیری است که بتوانیم آن را جلا دهیم تا زیبا شوند

مثلا سنگ آندزیت در دسته اذرین ها مناسب صیقل خوردن و شکل گرفتن و استفاده در ساختمان نیست. اما سنگ گرانیت در پایه آذرین‌ها و کلسیت‌ها در پایه رسوبی‌ها سنگ‌‌هایی هستند که در موارد ساختمانی قابل استفاده هستند.

انواع سنگ‌های کلسیتی

کلسیت، Caco3 یا کربنات کلسیم در بازار رسوبی ها  با توجه به شرایط شکل‌گیری، مقاومت، تحمل فشار سه محوری و تست انجماد به چند دسته تقسیم می‌شوند:

1. لایم استون (سنگ آهک)
2. تراورتن
3. مرمریت
4. مرمر
5. کریستال‌ها و چینی‌ها (ریکریستالایز) Recrystallized Marble

• لایم استون (سنگ آهک): سنگ ضعیف و متخللی است. دارای سوراخ‌های ریز که جذب آب و روغن بسیار بالایی دارد و بی‌نهایت سست و شکننده است. زود دچار آسیب و آلودگی می‌شود. شوره می‌زند و ارزان قیمت است. بدلیل سست بودن آن هزینه استخراج بسیار پایینی دارد. مثلا در مقایسه با سنگ چینی، اگر در یک روز یک تن استخراج شود. سنگ آهک در یک روز 12 تن استخراج می‌گردد. چون چگالی آن کم است پس فشار خیلی کمی به روی ماشین آلات معدنی وارد می‌کند.
  به طور کل سنگ خوبی نیست ولی ارزان قیمت است. به دلیل ضعف‌هاش تولیدکنندگان روی آن تغییراتی اعمال کرده‌اند که قابل استفاده‌تر باشد. مثلا یک پوشش نانو برروی آن آورده‌اند تا کمی کیفیت آن را بالا ببرند و جذب آب آن پایین‌تر آید ولی در نهایت زیاد قابل استفاده در ساختمان نیست و استفاده آن به سمت کربنات‌ها هدایت شده و استفاده صنعتی دارد. بعنوان فیلر، استفاده در تصفیه آب، استفاده از آن در ماده اولیه تولید کاغذ و… است.
• تراورتن: نسبت به سنگ آهک (لایم استون) شرایط شکل‌گیری متفاوت‌تری را دارد. مقاومت و استحکام بیشتری نسبت به سنگ آهک دارد. ولی خلل و فرج بزرگ دارند که گاهی به اندازه بند انگشت می‌شود. این خلل و فرج از یک طرف که باعث سبکی سنگ می‌شود حسن است. اما از طرف دیگر سوراخ‌های متعدد باعث شکل ظاهر بد آن می‌شود که برای بهتر کردن شکل بیرونی آن را با رزین، ماستیک و یا مواد دیگر پر می‌کنند. پس از اینکه با رزین، ماستیک و یا مواد دیگر پر شد آن را ساب زده و صیقل می‌دهند تا تبدیل به سنگ معقولی شود.
  تراورتن بدلیل تخلل‌های بزرگ و متعدد چون چگالی پایینی دارد و سبک است و برای نما استفاده می‌شود. ولی باز هم استفاده از آن برای نما اشتباه است چون جذب آب و روغن بالایی دارد. این موضوع در هوای سرد باعث می‌شود که بدلیل یخ بستن آب و مایعات و انبساط آن در سوراخ‌های سنگ، سنگ خرد شده و رفته رفته از بین می‌رود. اصطلاحا به این فرایند سرطان سنگ یا سرطان بتن می‌گویند. با تمام معایبی که ذکر شد حسن آن زیباییش است و اگر درست جاگذاری شود امکان افتادن از روی نما در آن صفر است.
  تراورتن بیشتر در طیف رنگی روشن و کرم تهیه می شود و بدلیل تمایل استفاده از رنگ روشن در نمای ساختمان ها دارای طرفداران زیادی می باشد. اشتباهات خیلی زیادی در استفاده از تراورتن اتفاق می‌افتد مثلا استفاده از آن در سطح پارکینگ به دلیل زیبایی که بعد از یک مدت خرد شده و از بین می رود.

سنگ مرمر ریکریستالایز

در ادامه به سنگ های مرمریت، مرمر و کریستال (چینی) میپردازیم

در دنیا عموما چینی و مرمریت و گاها مرمر را از هم تفکیک نمکنند و به همه آنها ماربل (Marble) می گویند. در ایران و کشورهایی که تولید کننده سنگ هستند مثل چین و ترکیه و … چینی و مرمریت از هم کاملا تفکیک می شوند. و از طرفی به مرمر هم Onyx میگویند.

• مرمریت:
  

  مرمریت نسبت به تراورتن دارای چگالی بالاتری است و شرایط شکل‌گیری آن طوری بوده که دارای بافت منسجم‌تری است، تقریبا خلل و فرج ندارد و سنگ یکدستی است. جذب آب و روغن پایینی دارد ولی قیمت بالاتری دارد و استفاده از آن در کف ساختمان و بعضاً در نما مشاهده می‌شود.

• سنگ مرمر:
  

  نام دیگری که به سنگ مرمر نسبت می دهند Onyx است. این سنگ بسیار سست بوده و کیفیت زیادی ندارد. از نظر جذب آب و روغن بسیار در سطح پایینی دارد. از تمام سنگ‌ها بجز لایم استون ضعیف تر بوده ولی یک ویژگی خاص دارد و آن این است که نور را از خود عبور می دهد. کاربرد لاکچری دارد مثل قاب سنگی که از پشت این قاب نورپردازی کنند و جلوه زیبایی دارد این سنگ اصلا قرار نیست در جاهایی استفاده شود که باری بر روی آن قرار گیرد. این موضوع باعث می‌شود که قیمت بالایی داشته باشد زیرا فرآوری آن بسیار سخت بوده و اصطلاح سوپر لاکچری را به خود اختصاص داده است. دارای رنگ‌های مختلفی است که هرکدام در جایی استفاده می شود مثلا از رنگ سبز آن در امکان مقدس استفاده می‌شود ولی گرانترین و کمیاب‌ترین آن مرمر به رنگ آبی می‌باشد.

• کریستال ها یا چینی ها ( تمرکز ما بر روی قابلیت های این سنگ است) Recrystallized Marble:
  

  بالاترین کیفیت را بین تمام این نوع سنگهای پایه کلسیت، سنگ کریستال یا چینی دارد که به آن سنگهای دگرگون شده یا متامورف هم می‌گویند. اصطلاح دیگری که برای این سنگ به کار می‌برند سنگ کریستال شده و ریکریستالایز می‌باشد که جلوتر در مورد آن سخن به میان می‌آید. در سنگ های متامورف فرآیند دگرگونی در اثر حرارت و فشار بوجود می‌آید، مثل شکری که تبدیل به نبات می شود.
  سنگ‌های چینی به مرور در مجاورت سنگ‌ها و ترکیبات اقیانوس و موتورهای حرارتی پرقدرت در طول میلیون‌ها سال بوده‌اند. منظور از موتورهای حرارتی توده ماگماهایی است که در زمین‌شناسی باعث ایجاد گرما و در نتیجه تشکیل بلورهای سنگ درهم تنیده شده است.
  در این موقعیت بلورهای کوچک سنگ‌ها در هم تنیده شده و این بلورهای کوچک بلورهای بزرگتری را تشکیل داده‌اند. در واقع فشار و گرمای بسیار بالای محیط اطراف این سنگ‌ها، بافت این نوع سنگ‌ها را به شدت در هم تنیده کرده است. جذب آب و روغن آن عملا صفر است. استحکام، چکش خوارگی و صیقل پذیری بسیار بالایی دارد و نسبت به تحمل شرایط سخت محیطی فوق العاده مقاوم است. پس در پایه سنگهای کلیستی و رسوبی بهترین سنگ برای استفاده در محیط های Out door سنگ کریستال یا چینی است.

با تمام تفاسیر ما مرمریت هایی را داریم در دنیا که از بعضی از چینی ها بهتر و ارزشمندتر هستند و آن هم به شرایط شکل گیری آنها در طول میلیون سال بستگی دارد. در این شرایط آنالیزهای فیزیکی و شیمیایی که روی انواع سنگ انجام می شود و توجه به نوع استفاده از این سنگها در جاهای مختلف ارزش و کیفیت آنها را تعیین می‌کند.

استفاده از انواع سنگ در دنیا و کشور های حوزه خلیج فارس

در کشورهای حوزه خلیج فارس اگر بخواهیم در مورد مصالح به کار رفته در فضای بیرونی یا اصطلاحا out door صحبت کنیم، بزرگترین آسیب به مصالح استفاده شده در محیط های بیرونی مثل بلوک های بتونی معمولی یا تقویت شده و یا سنگ ها، شرجی بودن هوا، گرما و شرجی توام با گاهی اسیدی شدن به واسطه کارهای صنعتی می باشد. بعنوان مثال بندرعباس که کاملا یک شهر صنعتی است و این اتفاق در این شهر بسیار می افتد اما با استفاده از سنگ چینی به جای جداول بتونی این مشکل حل شده است.

اگر جداول بتونی جوی‌های معابر شهری درشهر های معمولی مانند تهران 20 سال دوام داشته باشند در شهر بندرعباس و سایر شهر های شرجی و گرم خلیج فارس و دنیا این امر تنها 1 سال تداوم خواهد داشت و مجدداً باید این جدول ها از نو جاگذاری شوند. در این بین تولید کنندگان جدول خیابانی بتونی تمهیداتی برای دوام بخشیدن به این نوع جدول بتونی اندیشیده اند و راه حل جدیدی برای تولید با دوامتر آن ابداع نموده اند. مثل بتن های پلیمری، سولفوکریت ها، بتن گوگردی و روشهایی که باعث شود ماندگاری بتون بالا رود.
البته که هر روشی که ذکر می شود قیمت تمام شده محصول را بالا می‌برد. برای نمونه، جدول های معمولی قیمت تمام شده کمی دارند اما برای تولید یک نمونه از جدول به نام وت پرس هزینه تا 4 برابر تولید بتن معمولی بالا می رود. در این روش بتن را به صورت دوغاب شده وارد قالبهایی می کنند که دارای فیلترهای مخصوصی است تا آب آن خارج شود. سپس یک پرس با فشار حدودا 600 تا 700 تن روی آن وارد می کنند که این امر باعث می شود تمام خلل و فرج آن از بین برود و جدول کمتر دچار آسیب شود و سطحی کاملا یکدست را ایجاد می کند. استفاده از سیمان در این نوع از جدول 3 برابر است در نتیجه قیمت و وزن آن بسیار بالا می رود.

این موضوع باعث شده که رقابت سنگ با بلوک های بتنی پیشرفته بالا رود چون از نظر قیمتی با هم برابری می کند.

سنگ مرمر ریکریستالایز

معادن سنگ ریکریستالایز (چینی) Recrystallized Marble ما

معادن غنی در ایران وجود دارد که دارای نوع خاص و با کیفیت از سنگهای چینی و کریستال می‌باشند یعنی از سنگ‌های چینی و کریستال یک درجه بالاتر هستند. در به وجود آمدن سنگ های این معادن همه مراحل رسوب، فشار و ماگما و …. روی آن صورت گرفته است. تبدیل به سنگ شده و در کنارموتورهای حرارتی پدیده متامورف شدن روی آن اتفاق افتاده و بعد بنا به دلایلی این توده سنگی در دل دریا، از آب خارج شده که دلایل مختلفی را شامل می شود.
می‌تواند بدلیل حرکت تکنونیکی زمین مثل شبه قاره عربستان دراین میلیون سال حرکتی که داشته به زیر فلات ایران آمده. این سنگ را جابجا کرده و از زیر خلیج فارس آن را بیرون آورده و یا در اثر خشک شدن اقیانوس قدیمی مثل اقیانوس تتیس که بخش بزرگی از ایران امروز را بوجود آورده و یا هر اتفاقی دیگر که باعث شده سنگ‌های چینی شکل بگیرند. در حالت خاصی ممکن است طی میلیون‌ها سال در اثر عوامل طبیعی مثل زلزله یا حرکت تکنونیکی دوباره این سنگ‌های چینی به کف دریا رفته و یکبار دیگر تمام اتفاقات مشروحه روی آن‌ها صورت پذیرد.
یعنی دوباره رسوبات و کلسیت ها و موتورهای حرارتی و … روی آنها اثر گذاشته و بار دیگر سنگ شده و دگرگونی صورت پذیرد. این نوع سنگ‌ها را اصطلاحا سنگ‌های چینی متامورف ریکریستالایر می‌گویند که مشهورترین آن معدن سنگ بیانکو یا معدن سنگ کارارای ایتالیاست که سابقه قابل استنادی نیست ولی گفته می شود که سابقه استخراج 2000 ساله دارد.

این نوع سنگ چینی Recrystallized Marble به قدری مقاوم شده اند که مقاومت قابل ملاحظه ای در مقایسه با گرانیت ها دارند.

بررسی مقاومت سنگ ریکریستالایز (چینی) Recrystallized Marble در برابر اسیدها

اما گرانیت‌ها یک ویژگی منحصر به فرد دارند که هیچ کدام از این سنگهای پایه رسوبی این ویژگی را ندارند و آن مقاومت بسیار بالای آن در برابر اسیدهاست. سنگ‌های پایه کلیستی‌ها دربرابر اسیدها خورده می‌شوند این موضوع بیشتر در حوزه استفاده از این سنگ ها در محیط های صنعتی که احتمال استفاده اسید در آنها وجود دارد و ساخت کانتر آشپزخانه خود را نشان می دهد. مثلا اگر لیموترش که خاصیت اسیدی دارد روی این سطح برش بخورد اگر گرانیتی باشد هیچ اتفاقی برای سنگ نمی‌افتد. ولی اگر هرکدام از سنگ‌ها با پایه کلیستی ها باشند یک رد و اثر از خوردگی در آن بوجود می‌آید. این موضوع در مورد شراب، سرکه و همینطور قهوه صدق می‌کند.

آنالیز سنگ ریکریستالایز (چینی) Recrystallized Marble  در برابر عوامل طبیعی

نحوه آنالیز سنگ‌ها به دو صورت فیزیکی و شیمیایی صورت می‌گیرد. آنالیز شیمیایی چندان کاربرد ندارد مگر در محیط های خاص و کارشناسان بیشتر از آنالیز فیزیکی استفاده می‌کنند مثل تحمل فشار سه محوری که یک آنالیز فیزیکی است. یا آنالیز جذب آب، روغن، تست انجماد و …. بسته به نیاز مشتری ممکن است یک سری آزمایش و آنالیز روی سنگ ها صورت بگیرد که بیشتر در پروژه های بزرگ این امر صورت می‌گیرد. یکی از تستهای معروف برای تحمل سایش تست سایش لوس آنجلس است که روی سنگ ها انجام می‌شود. این تست برای بکارگیری سنگ برای مناطق پر رفت و آمد مانند ورودی کلیساها و پیاده روها که در معرض رفت و آمد زیاد قرار می‌گیرد مناسب است.

یکی دیگر از روش های تست برای اطمینان از کیفیت سنگ به کار رفته، ریختن واکس مایع به روی سنگ است. اگر سنگ به کار رفته سنگ مرمر چینی یا گرانیتی باشد جای واکس روی آن باقی نمی ماند، این در حالی است که سایر سنگ ها به سرعت آب روغن و یا سایر انواع کثیفی محیطی را جذب میکنند

نتیجه گیری در مورد استفاده از سنگ ریکریستالایز (چینی) Recrystallized Marble

در این میان باید به این نکته دقت کرد که در مقایسه قیمت و کیفیت گرانیت و چینی، گرانیت های با کیفیت متوسط ممکن است خیلی از سنگهای کریستال و چینی گرانتر تمام شنود. از طرفی استفاده از گرانیت های ارزان با حداقل قیمت و کیفیت در برخی پروژه‌ها در دراز مدت ممکن است هزینه های زیادی برای کارفرما و پیمانکار ایجاد کند.

یکی دیگر از ویژگی های خاص سنگ چینی ریکریستالایز این است که ذاتاً در منطقه گرم شکل گرفته و برای کشورهای حوزه خلیج فارس این موضوع دارای اهمیت است چون در برابر گرما بسیار مقاوم است.

در کل سنگ چینی یا همان سنگ ریکریستالایز هم برای استفاده در فضای آزاد بیرونی و هم فضاهای پر آسیب درونی داخلی بسیار مناسب و به صرفه است. به این نکته توجه داشته باشید که حمل این سنگ ها از کشورهای دور مانند چین از نظر اقتصادی به صرفه نیست زیرا که برای حمل هر سنگ یک متری با وزن حدودی 50 تا 60 کیلو باید 2 دلار هزینه حمل پرداخت شود. در حالی که اگر این سنگ ها را از حوزه خلیج فارس تهیه کنید هزینه حمل آن کاملا قابل چشم پوشی است.

به عنوان مثال در یک خیابان دو کلیومتری که یک بلوار در وسط و دو آب راه در طرفین دارد حدود 12 کلیومتر جدول نیاز داریم که فقط صرفه جویی بابت هزینه حمل آن حدود 12000*2 برابر 24000 دلار خواهد شد.